Sk’oplal pale ch’en

Te name k’inale ay la jtul pale kuxin la te ta Tenejapae, ja’ jich ay ka’yobetik ya’yejik te mamaletike; te palee ta lom pore la ta k’axel ma’yuk la bi ay yu’un. Ja’ la jich jun k’aal rominko jach la ta sap ay la niwan ta chane ora st’osel tal k’inal a, lok’ la ta spokel sk’ab, ta ajk’ la a lajla yil ach’ay tal koel jun xojob ja’ la jich yilel te bit’il tza’ ek’e k’ot la ta jun ch’en ta xujk te lume.

Jich la te palee ba la yil ta ora te binti ch’ay koel ta witze. Te k’alal la noptzabele chikan la ta jk’axel te xojobile te k’alal och beel te ta ch’ene. Te palee lajla snop te ja’ yorail te binti la yile, ta lom bujtz’anax la k’inal la ya’y k’anuk la ba slok’es tal pere ma la stak’ix a yu’ la ya sakubixtal a te k’inale lajla snop te ja’ to la ta yan ak’ubale yu’ la ma sk’an ilel ta k’aleltik sujt la beel t asna bi naxix la beel yo’tan ta jkaxel yu’un a’.

Te palee lajla snop:

–¿Binti xkal, me ne…?

–…Lek ay, ya sujton ta jna, ya xban ta xchajpanel ba ya sujton tal ta olil ajk’ubal jich ma’yuk mach’a ya yilon a.

Te k’alal la k’ot ta snae, lek nax la k’inal la ya’y lijk la sk’an swe’el ta stojol te yach’ixe:

–¿Chapal balix we’lil? ¡yu’un yalel bayelix wi’nal ya ka’y! –xi la te palee.

Lajla sjak’ te ach’ixe:

–Chapalix, ¿yabal ak’an xwe’atix?

–…¿Banti xk’otokat? ¡te toy k’aal ajulate!- xi la la sjojk’o.

Te palee lajla xchol:

–Ma’yuk, xk’otokon lum ta witze; yu’un ay binti la kil te a, jich yu’un ya jmayli sta olil ajk’ubal ya xba kil binti a mene.

Jich la te k’alal ya staix a te olil ajk’ubale, jach la ta xchapanel sba, jich la la snop:

–¿Pere binti ya kich’bel xkal? ¿ja’lek ya jlap beel te jk’u’ ta ak’ mixae, swenta jich ma jta pukuj a?

Te k’alal la yakal ta slapel a te sk’u’e jach la ta k’ayo:

–¡Ya xban ta ch’en! ¡ya xban ta ch’en! –xi la te sk’ayoje.

Te k’alal la laj yo’tan ta k’ayoje sok ta slapel te sk’u’e lijk la sna’ sk’oponel ryos, te la ajach ta wilel a ja’ to la te k’ot ta ch’ene.

Jich la la yal te k’alal ak’ote:

–Ja’ me binti akoe tak’iniwan.

Jich k’un k’un la och beel ta yutil te ch’ene, te k’alal la la yil te ay binti xlemlun xix te ae, lajla snoptzan bel sba, ja’ to la te la yil binti ae, lajla yil te ay jun poket nojel ta tak’ine.

Jich la la yal te palee:

–¡Ryos kajwal! ¡Ryos kajwal!, ¡ma jte’buk kilobe sit bayel tak’in, wokola’wal kajwal!, ya sujton ta jna, ya xba jk’e te tak’ine, ya xtal kich’te yantike, melel ma’yuk kich’oj tal muk’ kawil.

Ta yajk’ubalil nanix la atz’in ma la away ta lek, ya nanix la snop te ya sujt xane. Pere ma la a’bajt tz’in.

Ta yan to la ajk’obal ajach xan beel ta wilel ja’ to la te k’ot xan ta ch’ene, jajla snojes ta tak’in te smorale k’anuk la lok’ok tal ja’ to la xyil tz’us te ti’nele, te la tz’usul ajil a te jtatik palee jich te la tinil la yok’eta sba a. Ja’ jich te a laj sk’oplal a te palee te la tz’usul ajil a te ta ch’ene te ta nopol yilo te lum Tenejapae.