«El perro y el coyote», un cuento otomí

Cuento presente en el libro Relatos otomíes Nfini hñähñu, de Lenguas de México.

Ra ‘mede ra tsat’yo ko n’a ra miñ’o

N’a ra pa n’a ra miñ’o mi hooni te dä zi ha bi nteui n’a zi  ndo’yo ha bi ‘ñembi:

– Te gi pefi zi ndo’yo.

Nde bi dädi:

– O’tho zi mbo miñ’o. Di ‘youa nge’ä mä hmuu bä kikägi ha mi ne dä hyogi ngetho ya drä ndäxjua ha hin di su rá ngu yä oni.

Hänge ra nge’ä hin gi hmäkägi.

Nubye bi’ñembi:

– O gi japämasu gi nuhma ge pe’tsi dä mä’i, pe ge ma ga xi’i n’a ra noya. Nuna xuibye ma ga mabu ha ri nguu pe hin gi ahä m’et’o gi to’mi ga tsoni pa gi ‘yode nubye xkrä jukä n’a ra oni. Nu’mu gi hyat’i gi tsagi ha gi next’iihi, gi tetkägi pa ga ra’i ra o ni ha gi hñä’ spi gi pekuä ha rá ñäxu ri hmuu ha gi nuhma ge dä mä’i.

Nde xi bi ‘yode ra zi ndäxjua tsat’yo ha xi bi jabu. Nubye mä n’a ra pa bi ntheui bi ‘yandui:

– Te xkä ot’ätho zi ndo’yo.

– Aa, nubye hää xi mäkägi nduunthi mä hmuu. Di jamädi’i nduunthi zi mbo miñ’o. Hänge di xi’i.

– Nde nu’mu ga nzenjuathohu.

El perro y el coyote

Un día un coyote andaba buscando qué comer y se encontró a un perrito viejo.

  – ¿Qué haces aquí, perrito viejo? –le preguntó.

  – Nada, señor coyote, ando aquí porque mi amo me correteó; dice que como ya estoy viejo, ya no puedo cuidar el gallinero; por eso no me quiere.

  – No tengas cuidado, te tiene que querer –lo consoló el coyote–, pero vamos a hacer una cosa: esta noche voy a ir a tu casa, pero no te duermas; esperas a que llegue para que me oigas cuando saque una gallina. Entonces engañas a tu amo, haces como si me mordieras, te echas a correr y me persigues para que yo entregue la gallina; se la llevas, se la das, se la pones a tu amo junto a la cabeza y verás cómo te va a querer.

Efectivamente, así hizo el perrito viejo. Al día siguiente se encontró otra vez al coyote.

  – ¿Cómo te ha ido, perrito viejo? –le preguntó.

  – Ah, ahora sí, me quieren mucho los amos. Te lo agradezco mucho coyotito.

  – Ya te decía yo. Por allí nos estaremos viendo.

Foto principal: Coyote de Renee Grayson, CC BY 2.0

«El perro y el coyote», un cuento otomí was last modified: agosto 2nd, 2019 by Mexicanisimo

Comentarios

comentarios

Salir de la versión móvil