Poesía en náhuatl de Juan Hernández Ramírez

Pueden encontrar el poema en el libro Chikome xochitl Siete flor de Juan Hernández Ramírez, ganador del Premio Nezahualcóyotl de Literatura en Lenguas Indígenas.

 

Miauaxochitl

 

I

Ipan ueyatl axiuitik sintli

Makuilxochitl kipatlaua imamal.

 

Kueponi miauatl.

 

Xali xochitl tiokuitlatik.

 

In ajuechkali

moxochitlakentijtok.

 

San eltok kuikatl tlatsotsontli.

 

II

Tlilelemeka tonatij itsonkal

Iipan sintli itlakayo.

 

Moxochiotlaltok Xilonen.

 

Pankistok siltik tlilelemektli.

 

Tlixochitl

toselik nakayo.

 

Ketsalxochimej kali.

 

III

Chichiltik, yayauik, chipauak, kostik

Ikuetlaxo itlapoyauilis.

 

Tlen sintli tlayoli.

 

Ika xochitl mokuachijchijtok Seneotl.

 

Kuika miauatototl.

 

In chalchiuitl uitsitsilij,

ika xochitl moiuintia.

 

IV

Kostik xochitl tlaixpaj.

Kentelaj tlauili. Kopalij ipokyo.

 

Tokistli tiochiualistli.

 

Tlali, se uinoj tlatsikuintli,

inik tlakatl seyok.

 

Xochimej, inik matlaeli.

 

Tapojtok tlali, tlaoli kiselia.

 

V

Ipan youali tlakoyoyan kochki,

 

ajuechtli kauitl issa.

 

Sintoktli.

 

Ipan kalejekatl yoltok.

 

Ipan tlauiltlalpan moskaltia,

xochiketsal ikuaxanko.

 

Xoxoktik xiuitl paplotl.

 

VI

Ketsaltototl kitlalana ipatlanil,

uiuipika sintli ixouiyo.

 

Ipan xoxouik xopantla tlali

tlen tlauili kuauitl moskaltia.

 

Kuikaya Xochitototl.

 

Tlapouij xiuimej

ipan yolistli.

 

VII

Ipan tonatij ichaj yoltok.

 

Tlen yolistli tiokuitlatl yoltok,

kostik sintlayoli.

 

Xoxoktik mestli xiuimej

Itsajla tiotlatik tlauili uiuipikaj.

 

Tsaktok xochikostkatl.

 

Patlantok uitsitsilij.

Espiga de maíz

 

I

Sobre el verde mar del maíz

su manto extiende Macuilxóchitl.

 

Brota la espiga.

 

Dorada flor de arena.

 

La casa del rocío

está vestida de flores.

 

Prevalece la música y el canto.

 

II

Arte la cabellera del sol

Sobre el cuerpo del maíz.

 

Xilonen ha florecido.

 

La fina llama ha brotado.

 

Flor de fuego

Nuestra tierna carne

 

Casa de preciosas flores.

 

III

Amarillo, blanco, negro, rojo,

los matices de su piel.

 

El grano de maíz.

 

Centeotl, de flores está adornado.

 

Canta el pájaro espiga.

 

El colibrí de jade

se embriaga con las flores.

 

 

IV

Altar de flores amarillas.

Luz de velas. Humo de copal.

 

Rito de la siembra.

 

Un trago de aguardiente a la tierra,

otro para el hombre.

 

Para la abundancia, flores.

 

La tierra abierta, recibe la semilla.

 

V

Ha dormido en el lugar de la noche,

despierta bajo la lluvia del rocío.

 

La mata de maíz.

 

Vive en la casa de los vientos.

 

Crece en la tierra de luz,

regazo de Xochiquetzal.

 

Mariposa de hojas verdes.

 

VI

Alza su vuelo el quetzal,

La hoja del maíz se estremece.

 

En la tierra verde-primavera

Crece el árbol de la luz.

 

Ya canta el pájaro flor.

 

Las hojas se abren a la vida.

 

VII

Vive en la casa del sol.

 

El oro vivo de la vida,

dorada semilla de maíz.

 

Las hojas verde-luna

tiemblan bajo la luz atardecida.

 

Se ha cerrado el collar de flores.

 

El colibrí ha volado.

 

Foto: «Popocatépetl» por Russ Bowling, CC BY 2.0.

Poesía en náhuatl de Juan Hernández Ramírez was last modified: diciembre 10th, 2018 by Mexicanisimo

Comentarios

comentarios

Salir de la versión móvil